فرهنگ لغات فارسی در ترکی عثمانی منتشر می گردد

به گزارش نوای پرنده پارسی، فرخ مستوفی به خبرنگاران گفت: در همه سفرهایم به ترکیه و شهر استانبول، بازار کتاب این شهررا نیز از دست نمی دادم. در این بازار کتاب های قدیمی نیز عرضه می گردد و من تعدادی کتاب های قدیمی مربوط به دوره عثمانی را خریداری کردم و به تهران آوردم.

وی اضافه کرد: آن کتاب ها پر از واژگان فارسی بودند. در تحقیقاتم متوجه شدم که تا پیش از فارسی زدایی توسط آتاتورک در ترکیه، در فرهنگ عثمانی و زبان ترکی نزدیک به 50 هزار لغت، چه فارسی سره و چه عربی پارسی گردیده، وجود داشته است. با توجه به این مطلب من آغاز به دیدن و پژوهش روی متن های قدیم عثمانی کردم.

فرخ مستوفی ادامه داد: با پژوهش و تحقیق روی کتاب های عثمانی و فرهنگ های لغت دوره عثمانی بیش از 15 هزار واژه را استخراج و مبنا و ریشه های زبان شناختی اش را نوشتم. تعداد این واژگان بسیار زیادتر است، اما من در این فرهنگ لغت صرفا واژگانی را که در فرهنگ ترکی عثمانی مطلح بود، درج کردم. این فرهنگ در اواخر پاییز منتشر می شود.

این زبان شناس یکی از واژه های فارسی در ترکی عثمانی را به این توضیح بیان نمود: به عنوان مثال یکی از این واژه ها درون بین است که عثمانی ها آن را برای واژه آندوسکوپ به استخدام خود درآوردند. سابقه این لغت به 1880 باز می شود. وسیله ای در اواخر قرن 19 به عثمانی ها رسید که کاری شبیه به آندوسکوپی امروز را می کرد. در آن دوران در زبان فارسی هنوز با چنین واژه و دستگاهی آشنا نگردیده بودند.

این مترجم و پژوهشگر همچنین با اشاره به این نکته که پس از پالایش فرهنگ و واژگان فارسی توسط آتاتورک، ترک ها به لحاظ ادبی بسیار ضربه خوردند، گفت: به دستور آتاتورک واژگان پارسی را که تا اوایل قرن 20 در میان ترک ها مصطلح بود، از فرهنگ لغات حذف کردند. این باعث شد تا علیرغم ادعای آنها روی مولانا جلال الدین بلخی در مولاناخوانی و مثنوی خوانی شان دچار مشکل شوند و ارتباط ادبی آنها نیز با گذشته شان قطع شد.

مستوفی در سرانجام گفت: رجب طیب اردوغان چند سال پیش متوجه این انقطاع فرهنگی شد و دستور به پیگیری آن داد. به همین دلیل اکنون چهار موسسه در ترکیه مشغول پژوهش روی زبان ترکی عثمانی و الفبای فارسی هستند تا بتوانند ارتباط خود را با گذشته ادبی شان، یعنی فرهنگ و ادبیات در دوران پیش از آتاتورک، دوباره برقرار نمایند.

فرخ مستوفی، مترجم، نویسنده و زبان شناس است. از جمله کتاب های پیشتر منتشر گردیده او می توان به ترجمه کتاب امپراطوری فراموش گردیده: دنیا پارسیان باستان نوشته جان کرتیس و نایجل تلیس اشاره نمود.